เกาะติด"4 คดีคาใจ"ชายแดนใต้ เมื่อรัฐเปิดพื้นที่ค้นความเป็นธรรม
ปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่นับเนื่องตั้งแต่เหตุการณ์ปล้นปืน 413 กระบอกจากค่ายทหารใน อ.เจาะไอร้อง จ.นราธิวาส เมื่อต้นปี 2547 จนถึงปัจจุบันจวนจะครบ 9 ปีอยู่รอมร่อนั้น ไม่ได้มีแค่การสร้างสถานการณ์ความรุนแรงโดยกลุ่มติดอาวุธต่อต้านรัฐแต่เพียงด้านเดียว ทว่ายังมีความรุนแรงอีกหลายเหตุการณ์ที่ชาวบ้านในพื้นที่ไม่เชื่อว่าเป็นฝีมือของกลุ่มขบวนการที่อ้างอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดนปะปนอยู่ด้วย
เหตุการณ์ลักษณะนี้จะเรียกว่า "คดีคาใจ" ก็คงได้ และยังเป็นสาเหตุสำคัญที่รัฐบาลโดยเฉพาะฝ่ายความมั่นคงไม่ได้รับความเชื่อถือเชื่อมั่นจากประชาชนในพื้นที่ จนนำมาสู่การไม่ให้ความร่วมมือกับรัฐในการต่อสู้กับกลุ่มขบวนการก่อความไม่สงบเท่าที่ควร
นับเฉพาะในปี 2555 ที่กำลังจะผ่านพ้นไปมี "คดีคาใจ" เกิดขึ้นหลายคดี ทั้งที่ปรากฏเป็นข่าวครึกโครมทางสื่อมวลชน และที่ไม่มีพื้นที่ข่าวเหลือให้เลย อย่างเช่น คดีฆ่าครูสอนศาสนาโรงเรียนธรรมวิทยามูลนิธิ เมื่อเช้าวันที่ 30 ต.ค.
ปัจจุบัน พระราชบัญญัติการบริหารราชการจังหวัดชายแดนภาคใต้ พ.ศ.2553 หรือที่เรียกง่ายๆ ว่า "พ.ร.บ.ศอ.บต." ได้เปิดช่องให้เลขาธิการศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) สามารถตรวจสอบ "คดีคาใจ" เหล่านี้ได้ โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 9 (6) ที่ระบุว่า "ให้ ศอ.บต. มีอำนาจหน้าที่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ดังต่อไปนี้... (6) คุ้มครองสิทธิเสรีภาพและอำนวยความเป็นธรรมแก่ประชาชน โดยการรับเรื่องราวร้องทุกข์ ให้ความช่วยเหลือ และประสานการปฏิบัติกับหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งตรวจสอบและแก้ไขปัญหาพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของเจ้าหน้าที่ของรัฐ"
จนถึงขณะนี้ ศอ.บต.ได้ตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงเหตุการณ์รุนแรงที่เรียกได้ว่าเป็น "คดีคาใจ" รวมทั้งสิ้น 4 กรณี (ไม่นับคดียิงชาวบ้านเสียชีวิต 4 รายที่ ต.ปุโละปุโย อ.หนองจิก จ.ปัตตานี เมื่อ 29 ม.ค.2555 ซึ่งกรณีนั้นแม่ทัพภาคที่ 4 เป็นฝ่ายตั้งคณะกรรมการขึ้นตรวจสอบ) ประกอบด้วย
1.กรณีเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงวิสามัญฆาตกรรมชาวบ้านเสียชีวิต 5 รายที่ อ.กรงปินัง จ.ยะลา เมื่อเดือน เม.ย.2555 มี นายสาโรจน์ มะมิง ประธานมูลนิธิศูนย์ทนายความมุสลิมจังหวัดยะลา เป็นประธาน นายกิตติ สุระคำแหง ตัวแทนจาก ศอ.บต.ร่วมเป็นกรรมการ
กรณีนี้ครอบครัวผู้เสียหายส่วนหนึ่งที่เป็นวัยรุ่นชายมุสลิมระบุว่า บุตรหลานของตนไม่ใช่แนวร่วมผู้ก่อความไม่สงบ แต่เข้าไปดักนกในพื้นที่ดังกล่าว และถูกเจ้าหน้าที่ยิงเสียชีวิต ขณะที่ฝ่ายเจ้าหน้าที่ระบุว่าเป็นการยิงต่อสู้กัน
2.กรณีคนร้ายยิง นายอับดุลลาเต๊ะ โต๊ะเดร์ อิหม่ามมัสยิดบ้านอุเบง ต.ปะแต อ.ยะหา จ.ยะลา ประธานชมรมอิหม่าม อ.ยะหา และกรรมการอิสลามประจำจังหวัดยะลา เสียชีวิตเมื่อวันที่ 14 พ.ย.2555 มีประธานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดยะลาเป็นประธาน โดยกรณีนี้ญาติผู้ตายและชาวบ้านในพื้นที่ไม่เชื่อว่าเป็นการกระทำของขบวนการก่อความไม่สงบ
3.กรณีการเสียชีวิตและพยายามฆ่าครู ครูสอนศาสนาอิสลาม และบุคลากรทางการศึกษารวม 10 กรณี มี นายวิสุทธ์ สิงห์ขจรวรกุล อดีตผู้อำนวยการ ศอ.บต.เป็นประธาน
แม้เหตุการณ์สังหารครูจะเกิดขึ้นถึง 10 กรณี แต่ที่เป็นประเด็นวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวางในพื้นที่ก็คือเหตุการณ์สังหาร นายมาหะมะ มะแอ ครูสอนศาสนาโรงเรียนธรรมวิทยามูลนิธิ เมื่อวันที่ 30 ต.ค.2555 ซึ่งชาวบ้านเชื่อว่าไม่น่าจะเป็นการกระทำของกลุ่มขบวนการที่อ้างอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดน อีกทั้งหลายฝ่ายยังเชื่อว่าเหตุการณ์สังหารครูไทยพุทธ โดยเฉพาะระดับผู้อำนวยการโรงเรียนอีกหลายเหตุการณ์ต่อเนื่องมา อาจจะมีสาเหตุมาจากการล้างแค้นเอาคืนจากกรณีสังหารนายมาหะมะ
4.กรณีคนร้ายใช้อาวุธสงครามกราดยิงร้านน้ำชาที่บ้านบาดามูเวาะห์ หมู่ 1 ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ จ.นราธิวาส เมื่อเช้าตรู่วันอังคารที่ 11 ธ.ค.2555 เป็นเหตุให้มีชาวบ้านมุสลิมเสียชีวิต 4 ราย บาดเจ็บ 4 ราย โดยในกลุ่มผู้เสียชีวิตมีผู้สูงอายุและเด็กทารกวัยเพียง 11 เดือนรวมอยู่ด้วย กรณีนี้มีประธานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดนราธิวาสเป็นประธานคณะกรรมการตรวจสอบฯ และมี ว่าที่ ร.ต.เลิศเกียรติ วงศ์โพธิพันธุ์ รองเลขาธิการ ศอ.บต.เป็นรองประธาน
ทั้งนี้ คณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงทุกชุด ทุกกรณี มีผู้แทนจากทุกภาคส่วนร่วมเป็นกรรมการ ทั้งฝ่ายทหาร ตำรวจ ฝ่ายปกครอง ผู้นำศาสนา ผู้นำท้องถิ่น ภาคประชาชนสังคม ศูนย์ทนายความมุสลิม และสื่อมวลชนในพื้นที่
การตรวจสอบข้อเท็จจริงแต่ละกรณีมีความคืบหน้าตามสมควร ได้แก่
1.กรณีวิสามัญฆาตกรรมชาวบ้านเสียชีวิต 5 รายที่ อ.กรงปินัง คณะกรรมการได้ข้อสรุปเป็นการภายในระดับหนึ่งแล้ว แต่ยังไม่เปิดเผยต่อสาธารณะ
2.กรณียิงประธานชมรมอิหม่ามยะหา คณะกรรมการฯได้แถลงความคืบหน้าเมื่อวันที่ 18 ธ.ค.ที่ผ่านมา ต่อหน้า นางแอเสาะ อาแว ภรรยาผู้ตาย และลูกชาย โดยข้อมูลของฝ่ายตำรวจระบุว่า ปลอกกระสุนปืนที่คนร้ายใช้ยิงนายอับดุลลาเต๊ะ เป็นปลอกกระสุนชนิดเดียวกับที่เคยก่อเหตุยิง นายอับดุลเล๊าะ เจ๊ะตีแม อายุ 27 ปี ผู้ที่เคยทำงานในเครือข่ายจำเลยคดีความมั่นคง เมื่อวันที่ 26 ก.ค.2555 โดย นายอับดุลเล๊าะ เคยถูกจับกุมในคดีลอบวางระเบิดธนาคาร แต่ศาลยกฟ้อง และถูกยิงเสียชีวิตหลังได้รับการปล่อยตัว
ข้อมูลจากฝ่ายตำรวจชี้เป็นนัยว่า คนร้ายไม่น่าใช่เจ้าหน้าที่รัฐ แต่เป็นกลุ่มผู้ก่อเหตุรุนแรงที่เคยก่อเหตุร้ายอื่นๆ มาแล้ว ทว่าความเห็นในคณะกรรมการฯยังค่อนข้างหลากหลาย และยังหาข้อสรุปไม่ได้ ขณะที่ญาติของนายอับดุลลาเต๊ะยังคงยืนกรานความเชื่อที่ว่า ผู้กระทำไม่น่าจะเป็นฝ่ายขบวนการก่อความไม่สงบ
3.กรณีการเสียชีวิตและพยายามฆ่าครู ครูสอนศาสนาอิสลาม และบุคลากรทางการศึกษา เพิ่งประชุมนัดแรกไปเมื่อวันที่ 23 ธ.ค.ที่ผ่านมา โดย พ.ต.อ.ทวี สอดส่อง เลขาธิการ ศอ.บต.เข้าร่วมประชุมด้วย และย้ำวัตถุประสงค์ของการตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงฯว่า เพื่อค้นหาที่มาและสาเหตุของการเสียชีวิตว่าเป็นเรื่องความขัดแย้งส่วนตัว หรือเหตุการณ์ความไม่สงบ หรือด้วยสาเหตุอื่น จะได้หามาตรการรักษาความปลอดภัยกันต่อไป โดยกำหนดกรอบเวลาการทำงาน 2 เดือน
4.กรณีกราดยิงร้านน้ำชาที่ ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ คณะกรรมการฯลงพื้นที่เกิดเหตุไปแล้ว 1 ครั้ง ปรากฏว่ามีชาวบ้านมาสังเกตการณ์และขอเข้าร่วมเป็นกรรมการเพื่อให้ข้อมูลอีกเป็นจำนวนมาก จึงมีการตั้งกรรมการจากตัวแทนชาวบ้านเพิ่มเติม 3 คน
ส่วนกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า (กอ.รมน.ภาค 4 สน.) ก็ได้รายงานความคืบหน้าของคดีนี้ว่า อาวุธปืนที่คนร้ายใช้มี 3 กระบอก คือ เอชเค-33 อาก้า และเอ็ม-16
ทั้งนี้ ปลอกกระสุนปืน 21 ปลอก ยิงจากอาวุธปืน เอชเค-33 ตรงกับปลอกกระสุนปืนในเหตุการณ์ต่างๆ ดังนี้
- 23 ธ.ค.2554 คนร้ายยิง นายสือมาง๊ะ ยูโซ๊ะ เสียชีวิต เหตุเกิดบนถนนสายบ้านป่าไผ่-ตันหยงลิมอ หมู่ 5 ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ
- 5 ก.พ.2555 คนร้ายยิง นายหนิแล๊ะ เง๊าะ ผู้ใหญ่บ้านบ้านบาโงกูโบ หมู่ 6 ต.บองอ อ.ระแงะ เสียชีวิต เหตุเกิดบนถนนสายบ้านป่าไผ่ หมู่ 5 ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ
ปลอกกระสุนปืนอีก 14 ปลอก ยิงจากอาวุธปืนอาก้า ตรงกับปลอกกระสุนปืนในเหตุการณ์ต่างๆ ดังนี้
- 15 ต.ค.2555 คนร้ายยิง นายนาเซร์ อูมา เสียชีวิต และ นางรอปีอะ มะดิง ภรรยาของนายนาเซร์ ได้รับบาดเจ็บ เหตุเกิดบริเวณถนนสายบ้านบาโงแยะ-บ้านลูกเขา หมู่ 2 ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ
- 18 พ.ย.2555 คนร้ายยิง นางฮาลีเมาะ รอยี เสียชีวิต และนายอับดุลเลาะ รอยี บุตรชายของนางฮาลีเมาะ ได้รับบาดเจ็บ เหตุเกิดบนถนนในหมู่บ้านบ้านลูกเขา หมู่ 2 ต.ตันหยงลิมอ อ.ระแงะ
สำหรับปลอกกระสุนปืนอีก 21 ปลอก ยิงจากอาวุธปืนเอ็ม-16 อยู่ระหว่างการตรวจพิสูจน์
พ.ต.อ.ทวี กล่าวว่า การตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงฯ ไม่ได้เจาะจงว่าต้องเป็นความสูญเสียของฝ่ายใด แต่เป็นการเปิดพื้นที่ให้ภาคประชาชนได้เข้าร่วมในกระบวนการตรวจสอบเพื่อแสวงหาความเป็นธรรม โดยองค์ประกอบของกรรมการมาจากทุกภาคส่วน ซึ่งจะทำให้มีผู้เห็นเหตุการณ์หรือทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเหตุการณ์กล้าเข้าให้ข้อมูล เพราะมีบุคคลที่ตนเองไว้วางใจร่วมอยู่ด้วย
"ทุกกรณีมีฝ่ายทหาร และ กอ.รมน.ภาค 4 ส่วนหน้า มาร่วมเป็นกรรมการ ที่ผ่านมาได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจากแม่ทัพภาคที่ 4 หรือแม้แต่ ผบ.ทบ.(ผู้บัญชาการทหารบก) ก็ยังโทรศัพท์มาให้กำลังใจ เพราะทุกฝ่ายต้องการให้ความเป็นธรรมเกิดขึ้นจริง และเรียกความเชื่อมั่นของหน่วยงานรัฐกลับคืนมา" พ.ต.อ.ทวี ระบุ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ : เจ้าหน้าที่กำลังตรวจจุดเกิดเหตุคนร้ายยิงอิหม่ามอับดุลลาเต๊ะ โต๊ะเดร์ ที่ อ.ยะหา จ.ยะลา เมื่อ 14 พ.ย.2555 (ใช้เทคนิคพรางภาพโดย ฝ่ายศิลป์ ทีมข่าวอิศรา)