คำถามแรกที่ผู้แทนฝ่ายความมั่นคงไทยต้องถามในวงพูดคุยสันติภาพดับไฟใต้อย่างเป็นทางการนัดแรกในวันที่ 28 มี.ค.นี้กับกลุ่มที่อ้างตัวว่าเป็นแกนนำขบวนการบีอาร์เอ็น ก็คือ เหตุใดความรุนแรงที่กระทำต่อเป้าหมายอ่อนแอยังคงเกิดขึ้นในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้
มีข้อบ่งชี้หลายประการว่า ท่าทีที่มาเลเซียแสดงในบริบทการสร้าง "กระบวนการพูดคุยเพื่อสันติภาพ" ระหว่างฝ่ายความมั่นคงของไทย นำโดย พล.ท.ภราดร พัฒนถาบุตร เลขาธิการ สมช. กับ นายฮัสซัน ตอยิบ ที่ถูกระบุว่าเป็นแกนนำขบวนการบีอาร์เอ็นนั้น เป็นการหวังผลทางการเมืองค่อนข้างชัดเจน
ชัดเจนขึ้นเป็นลำดับเกี่ยวกับการเดินทางไปมาเลเซียหนนี้ของ นายกฯยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ว่าน่าจะมีข่าวดีเรื่อง "นับหนึ่ง" กระบวนการพูดคุยสันติภาพ หรือ peace talk กับกลุ่มขบวนการที่อ้างอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดน และกลุ่มผู้เห็นต่างจากรัฐ
หมายเหตุ: บทความชิ้นนี้เขียนขยายความจากบทความชื่อเดียวกันของผู้เขียนที่ตีพิมพ์ในคอลัมน์ "แกะรอย" หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันอังคารที่ 19 ก.พ.2556)
ชัดเจนว่าการวิสามัญฆาตกรรมผู้ก่อความไม่สงบ 16 รายจากเหตุการณ์บุกโจมตีฐานปฏิบัติการกองร้อยปืนเล็กที่ 2 บ้านยือลอ ต.บาเระเหนือ อ.บาเจาะ จ.นราธิวาส ในสังกัดหน่วยเฉพาะกิจนาวิกโยธินภาคใต้ กองทัพเรือ ไม่ได้เป็นตัวบ่งชี้ว่าสถานการณ์ที่ชายแดนใต้จะดีขึ้นหรือก้าวไปสู่ความสงบสันติสุขแต่อย่างใด
"ในพื้นที่ที่เกิดเหตุซ้ำๆ อย่าง อ.กรงปินัง จ.ยะลา และ อ.ยะหริ่ง จ.ปัตตานี ต้องเอามาเป็นกรณีศึกษาในการประกาศเคอร์ฟิวช่วงเวลากลางคืน และเราจะประกาศเฉพาะพื้นที่ที่มีสถิติเกิดเหตุซ้ำซาก โดยเรื่องนี้ต้องกล้าตัดสินใจคิดเปลี่ยน ปล่อยไว้อย่างนี้เหมือนดื้อยา ข้อเสนอนี้เจ้าหน้าที่ในพื้นที่บอกมา จะไม่เชื่อเขาได้อย่างไร"
สถานการณ์ใต้ช่วงนี้ แม้ข่าวคราวความรุนแรงจะเบาบางลงไปบ้าง เพราะมีกรณี "โรฮิงญา" เข้ามากลบ ทว่าความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาภาคใต้ในอีกหลายๆ มิติก็ยังไม่น่าละสายตาหรือคลายความสนใจ โดยเฉพาะประเด็นเรื่องงบประมาณ!
ตั้งแต่ปีใหม่เป็นต้นมา หากมองจากสายตาคนนอกพื้นที่ต้องบอกว่าสถานการณ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ค่อนข้างดี เกิดเหตุรุนแรงขึ้นไม่ถี่มากนัก มีเหตุร้ายใหญ่ๆ ที่มีความสูญเสียนับแล้วไม่กี่เหตุการณ์ แต่ทั้งนี้และทั้งนั้น ความรู้สึกของคนในพื้นที่เองเป็นอีกเรื่องหนึ่ง
ปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้รอบใหม่เกิดขึ้นและดำรงอยู่ครบ 9 ปีเต็มไปแล้ว และกำลังย่างสู่ปีที่ 10 หรือ 1 ทศวรรษ น่าสนใจว่าสถานการณ์ในปี 2556 นี้ มีประเด็นท้าทายที่ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายโดยเฉพาะรัฐบาลในฐานะผู้นำฝ่ายบริหารต้องก้าวข้ามไปให้ได้ เพื่อสร้างโอกาสแห่งสันติสุขให้เกิดขึ้นจริงในดินแดนปลายสุดด้ามขวาน
แม้จะใกล้เทศกาลปีใหม่ แต่ที่ชายแดนใต้ยังมีประเด็นน่าสนใจให้พูดถึงอีกหลายเรื่อง อย่างเช่น ข่าวฮือฮาเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว คือเหตุการณ์บุกเผาอาคาร อบต.บาเจาะ (หลังเก่า) เมื่อ 20 ธ.ค.